Tussenstand

We maken de balans op. Bijna een maand in Zweden, maar is er nu eigenlijk zoveel anders dan in Nederland? Patienten zijn toch patienten? Het klopt, er zijn veel overeenkomsten. Maar verschillen zijn er ook zeker. Een deel van wat jullie nu lezen zal een herhaling zijn, het is ook anders geschreven dan mijn andere verhalen. Maar het is meer een stukje feitenkennis en mijn beleving van de gezondheidszorg tot nu toe hier in Zweden. Geniet ervan!

Huisartsenpraktijk
In Zweden ziet de huisartsenpraktijk er iets anders uit dan in Nederland. Het is eigenlijk een gezondheidscentrum. Iets wat je in Nederland ook meer begint te zien. De vårdcentral in Hjo heeft nu 5100 patienten. Deze patienten worden gezien door ongeveer 11 artsen of artsen in opleiding. In een vårdcentral zitten de artsen (distiktsläkare, artsassistenten en co-assistenten) met verpleegkundigen en specialistisch verpleegkundigen (voor longproblemen en diabetes) onder 1 dak. Maar je hebt ook fysiotherapeuten, arbeitstherapeuten, psychische hulpverlening en soort maatschappelijk werk, verloskundigen en consultatiebureau. Ofwel de meeste zorgverlening in één huis. In de eerste lijn ben je in Zweden dan ook een stuk minder afhankelijk van het ziekenhuis. Er is veel meer apparatuur aanwezen, zoals een ooglamp, een hele KNO tafel, gyneacologische stoel met alles erop en eraan en nog mooier een heel laboratorium. Hier wordt al het bloed afgenomen, en de simpele bepaling zoals infectieparameters en bloedstatus direkt bepaald. Zo kan je de uitslagen direct laten meewegen in je besluitvorming en hoeft de patient niet terug te komen. Daarentegen moet je voor het laten aanstippen van een wratje of actinische keratose (huidverandering) wel naar een dermatoloog. Vloeibaar stikstof hebben ze niet bij de huisarts.

Werkzaamheden
Een dag van de huisarts ziet er anders uit. Zo heb je hier een half uur voor elke patient, exclusief administratie. Dit maakt dat je veel tijd hebt voor de patient en verder kijkt dan de klacht alleen. Je vraagt ook nog even na of er niet andere klachten spelen op dit moment. In Nederland hebben wij de neiging in de 10 minuten die we hebben te focussen op datgene waarvoor de patient komt. Zo zal je voor een patient die komt voor een splinter in de grote teen niet de verdere tracti uitvragen. Hier doe je dat in grote lijnen wel, al is dat wel een beetje afhankelijk van de arts. Tijdens de infektionmötagning wordt er wel specifiek gekeken naar de klacht waar de patient op dat moment voor komt. Het is een inloopspreekuur voor acute dingen. Denk hierbij aan urineweginfecties, oren uitspuiten, verkoudheidsklachten. Ofterwijl korte vluchtige klachten, die snel hulp behoeven. Dit doe je met alle artsen die op dat moment aanwezig zijn. Gemiddeld zie ik als co-assistent 2 patienten in dat uur. Als er echt een acuut probleem is, kan de patient ook met de ambulance naar de vårdcentral worden gebracht voor de eerste opvang. In de akutrum staan alle benodigdheden voor een goede ABCD opvang. Van zuurstof, mayotubes tot instrumenten voor kleine chirurgische ingrepen. De patient kan hier worden klaargemaakt voor een stabiel vervoer naar Skovde. Hier ligt het dichtsbijzijnde ziekenhuis (35km verderop). Visites worden hier gereden naar de äldreboende (het verpleeghuis), ik ga hier alleen niet mee naartoe. Het vele visiterijden zoals ik dat in Nederland gewend was doen ze hier niet. De patienten komen gewoon naar de vårdcentral. En in het weekend en de avonden? Dan zit de vårdcentral dicht. Voor spoedeisende zorg moeten patienten hier dan naar de eerste hulp in het ziekenhuis.

Financiering en zorgsysteem
Ook de financiering is hier heel anders. Zo is de gezondheidszorg hier in de meeste gevallen gratis, je betaald hier niets voor je zorgverzekering, omdat dit is opgenomen in de belastingen. Wel heb je een eigen bijdrage vanaf 20 jaar. Wil je naar de vårdcentral in Hjo betaal je 100 kronen ( = 11 euro), hierna heb je meestal geen extra kosten meer. Door deze eigenbijdrage voor de huisarts zie je een soort filtering ontstaan. In Nederland zie je geregeld je patienten terug voor een nieuwe geruststelling. Hier in Zweden gebeurd dat niet zo snel. Of dit goed is, is de vraag: Ik denk dat je het 2 kanten uit kan redeneren. Door de filtering worden de kosten in de gezondheidzorg wat gedrukt, mensen die nu komen hebben hier al echt goed over nagedacht. De klachten zijn vaak al wat langer bestaand, en de self limiting ziekten zijn al vanzelf overgegaan. Aan de andere kant moet een huisarts ook laagdrempelig toegankelijk kunnen zijn. Er is een kans dat mensen nu te lang wachten met komen, waardoor de behandeling soms moeilijker is. Ook heeft de huisarts in Nederland een mooie rol als vertrouwenspersoon. Een gemakkelijk te bereiken aanspreekpunt bij problemen waarvan je de oplossing niet zo gemakkelijk weet. De huisarts kan hierin een adviserende rol spelen en doorverwijzen naar de juiste persoon, zoals maatschappelijk werk of psycholoog. Ik heb gemerkt dat deze rol er in Zweden minder is.

Ziekten en behandeling
De ziekten zijn hier grotendeels gelijk aan die van Nederland. Je ziet net als in Nederland veel luchtweginfecties, urineweginfecties en pijnlijke ledematen. Ook de kinderziekten met bijbehorende vaccinaties zijn in Zweden hetzelfde als in Nederland. Toch zijn er ook ziekten die wij in Nederland niet kennen. Denk hierbij aan tick born encefalitis (zie vorig reisverslag).
Wat betreft beleid en medicatie, kan je grotendeels de NHG (de nederlandse huisartsen) richtlijnen volgen. Toch zijn ook hierin kleine nuance verschilllen. Zo zijn hier andere soorten antibiotica te krijgen. Eerste keus behandeling voor urineweginfecties is hier Selexid, daarna komt pas de nitrofurantoine. Het resistentiepatroon is hier dan ook anders. Voor een luchtweginfectie geef je kåvepenin, een middel dat in Nederland niet geregistreerd staat. In Zweden heb je ook off the counter preparaten, middelen die je kan kopen zonder recept zoals paracetamol. Maar dit zijn andere medicijnen dan in Nederland. Zo kan je hier vrijwel alle allergiemedicatie off the counter kopen, denk aan nasonex, loratidine en oogdruppels. Ook maagbeschermers als omeprazol zijn vrij verkrijgbaar. Dit betekent direct dat dit niet vergoed word.

Conclusie
Dus ook al zijn zowel Nederland als zweden zeer ontwikkelde landen en staan beide landen goed aangeschreven wat betreft gezondheidzorg, er zijn verschillen te vinden. Deze zijn grotendeels cultureel bepaald, en afhankelijk van de ligging. Het laagdrempelige ziekenhuisbezoek van Nederland zal hier niet werken, simpelweg omdat er te weinig ziekenhuis zijn. Ook vraag ik mij af of wij in Nederland terug zouden kunnen naar huisartsen die geen zondagdiensten en weekenddiensten meer hebben. Er wordt nu al geklaagd dat mensen in het weekend ver moeten rijden en dat de bereikbaarheid slecht is. Hier in Zweden is het gewoon niet anders en het wordt geaccepteerd. Wel zou het heerlijk zijn als wij in Nederland ook weer veel tijd aan de patienten zouden kunnen besteden. 10 minuten, ze lachen ons hier gewoon uit. En gelijk hebben ze! Hoe vaak kijkt de arts in Nederland niet op de klok, en hoor je ze klagen over uitloop. Ook de patienten klagen hierdoor, want ja wie wil er nu een uur wachten om 10 minuten later weer naar buiten te worden gestuurd? In Zweden gaat alles rustig aan, de artsen lopen behoorlijk op tijd en de patienten wachten geduldig. Voor mij een hele verademing.

Voor beide systemen is wat te zeggen, maar ik vind het een hele eer dat ik beide systemen uit mag proberen. Na een maand kan ik zeggen dat ik een geluksvogel ben met deze unieke kans!